Eşek hoşaftan ne anlar mı? Eşek hoş laftan ne anlar mı? Çok kinayeli olan, kime karşı
kullanılsa da herkesin zoruna giden, kimsenin kendi üstüne almak istemediği ama herkesin de
maalesef sıkça kullandığı bu iki sözün doğrusu hangisi?
Yıllarca tartışmalara konu oldu. Halada devam etmektedir. Biz toplum olarak bu atasözünün
orta yolunu bir türlü bulamadık. Gündelik hayatta sıkça kullandığımız bir atasözü olmasına
rağmen yine kafalarımız karışık. Acaba hangisi doğru? Diye de sormadan edemiyoruz
kendimize…
“Eşek hoş laftan ne anlar” sözüyle “eşek hoşaftan ne anlar” sözleri hep birbirlerine karıştırılır.
Birbirlerinin yerine kullanılır. Ama tamamen farklı anlamlar içerir. Kullanım yerleri de
farklıdır tabi ki…ama bu karışıklık hala niye var? Gerçeği dilimizde buna benzer çoğu atasözü
ve deyimi de yanlış kullandığımız oluyor. Ama bu karışıklıkların farkına varmamız
önemlidir. Zamanla kendimizi ve çevremizde ki kişileri de uyarırız. Böylece yavaş yavaş
düzeltebiliriz çoğu doğru bildiğimiz yanlışları…
Toplumumuzun her kesimi, birilerini eleştirmek için kullanır. Kızdığımız, öfkelendiğimiz,
bizi sinir eden, özellikle bizleri anlamayan kimselere kullandığımız bir tabirdir.
Diksiyon Eğitmeni olan Buse Coşkun Polat yayınladığı bir videoyla bu karışıklığa netlik
kazandırdı. O yüzden bunu sizlerle de paylaşmak istedim. Polat; “‘Eşek hoşaftan ne anlar’
atasözünü ‘eşek hoş laftan ne anlar’ şeklinde düzeltmeyelim” dedi. “Çünkü atasözünün
devamı var ve doğrusu ‘eşek hoşaftan ne anlar; suyunu içer, tanesini bırakır.’ Bazı yörelerde
‘denesini bırakır’ şeklinde de söylenir.” diye belirtti. “Bilgisiz, görgüsüz kimse; güzel, ince
şeylerin farkına varamaz, anlamında kullanılan, hakaret yollu bir atasözüdür.” İfadesini de
ekledi.
Eşek hoş laftan ne anlar ise; karşımızda ki kişiye güzel bir söz söylediğimizde veyahut iltifat
ettiğimizde, o kişi bize olumlu bir tepki vermelidir. Nezaketimiz karşılıksız kaldığında tak
diye bu sözü söyleyiveririz. -Hoş laf senin neyine ya da -sen hoş laftan ne anlarsın diye
kendimize de söylenip dururuz. Sıkça karşılaştığımız bu iki durumda da bu sözleri kullanırız.
Eşek hoş laftan ne anlar sözünü kullananlara ise böyle bir atasözümüz yok demek zorundayız.
Hepimiz kendimizce bir yorum getirmiştik. Artık doğrusunu öğrendik. Ama doğrusunu
bilmemize rağmen her iki söz de kullanılmaya devam edilecek farkındayım. Olsun kullanım
yerlerini bildikten sonra hepimizde düşüncelerimizde özgürüz.
Türk Dil Kurumu da bu sözün doğru telafuzunun “eşek hoşaftan ne anlar” şeklinde olduğunu
belirtmiş. Atasözleri ve deyimlerin kelimeleri değiştirilemez. Yoksa dil ve anlatım
bozukluğuna neden olur. Söz öbeklerinin yerlerine eş anlamlı kelimeler de kullanılamaz. Bu
bilgiyi de sizinle paylaştıktan sonra tercihi değerli okurlarıma bırakıyorum…
Şunu da eklemek isterim. Kimsenin kimseye hakaret etmeye hakkı yoktur. Bilhassa
hayvanlarımıza hiç yoktur. Onlar bizim güzel dostlarımız. Hayatlarımızın birer parçasıdır.
Mümkün olduğunca da bu sözleri kullanmaktan da kaçınmalıyız. Kendinize iyi bakın…